Het begin Populair

company.png In Aanleiding het begin 739

De aanleiding

Deze foto van een oude winkelpui, die uit een doos van mijn oom kwam, was de aanleiding tot een duik in het reilen en zeilen van winkeliers in de 20e eeuw.

 

De knusheid van de smalle ramen en de deuren, die met veel kunstige, sierlijke krullen en dergelijke waren bewerkt, nodigde uit tot een teruggang in de tijd in de oude binnenstad van Bergen op Zoom.
Was het mogelijk nog een vergelijk te gaan maken tussen oude, ongemakkelijke en wat donkere muffe winkels van toen en de nieuwerwetse, grote en erg lichte winkels van heden.? Tussen de service-gevoelige middenstander van toen en de kassiëre van vandaag de dag, die slechts het product langs een scanapparaat hoeft te halen zodat kan worden afgerekend. Tussen de karige variaties in de producten naar schappen vol met een veelvoud aan variaties van brood/vlees/kruidenierswaren etc……

Deze pui blijkt een winkel in de Zuivelstraat 31 te zijn. De pui is van voor de verbouw van de winkel in 1932 en werd daarna de muziekhandel van Jordans.

 

 
Bakker Slootmans Kettingstr 13 (archief P.v.Tilburg)
Deze foto is een goed voorbeeld van zo’n uitstalraam.
Zoals bekend bestonden er twee types winkel eind 19e eeuw. De een vaak niet meer dan een uitstalraam, dat was afgescheiden van een kamerruimte. Dit omdat naast de inkomsten van de man, die meestal erg karig waren, iets extra’s kon worden verdiend. Veelal betrof het wat kruidenierswaren, rookartikelen en bij velen toch wel wat groente en fruit.
De tweede groep betrof de volledige winkels. Meestal gerund door de hele familie, waarvan de vader op het eind van de 19e en ook begin 20e eeuw nog veelvuldig met kar, fiets of benenwagen de boer op moest om zijn producten aan de man/vrouw te brengen. Veelal betrof het een enkel specifiek product. Later werd het assortiment uitgebreider.

De eerste soort “winkels” waren amper terug te vinden in de Burgerlijke Stand, omdat er geen registratie van was. Er was weliswaar een gemeentelijke Kamer van Koophandel en Fabrieken in Bergen op Zoom, maar nog geen officiële landelijke organisatie. ( die kwam pas in 1922) en er werd erg vaak van adres gewisseld.
De gemeentelijke Kamer van Koophandel behandelde voornamelijk de weergave van alle transport- en handelsverkeer in de stad. Er was weinig of slechts sporadische betrokkenheid bij de problematiek van de winkelzaken.
Toch zou het een uitdaging worden om te weten te komen, wie er op welk adres een “nering” had gedreven en hoe de ontwikkeling in de loop der jaren geweest was.

Een eerste archief, dat hierop een antwoord kon geven, was het regionale krantenarchief dat op microfiches vanaf 1856 bewaard is gebleven. Tot 1900 zijn er uitgaves, die niet meer geheel kompleet waren, maar gaandeweg werden de fiches en de bladen zelf beter in hun presentatie naar de lezer toe.

 
Uiteraard waren de winkel - advertenties, de “klantenbespreking”, de personeelsoproepen, de marktberichten en de verslaglegging van de diverse vakvergaderingen een enorme bron van informatie. Het probleem bij deze info was wel dat de media in de eerste helft van de 20e eeuw slordig was met de vermelding van namen, nummers en adressen…. waardoor veel gegevens dubbel gecheckt moesten worden in de gemeentelijke Bevolkings- en standregisters.
Ook was het in de kleinere stad de gewoonte de presentatie te richten op de “roepnaam” van degene, die adverteerde, maar ook werd een locatie vaak vermeld b.v tegenover het postkantoor.
Naast dit verschijnsel was er ook nog sprake van de “Verzuiling” .
Zeker in de periode tussen 1900 en 1950 was het meer dan normaal advertenties te plaatsen in het blad, dat verbonden was aan de eigen religieuze achtergrond, zodat een vergelijk op basis van meerdere kranten niet altijd mogelijk was. Ongetwijfeld heeft de WO1 hier wel een doorbraak verricht, want in de jaren daarna kwam dat probleem steeds minder voor. 

Een ander archief waren de Gilde-archieven, de archieven van de diverse vakverenigingen en de archieven van de Middenstandsorganisaties. Ook de familiearchieven waren een bron van inspiratie en niet te vergeten de interviews met de nog terug te vinden winkeliers of hun nazaten.

De oudste geïnterviewde winkelier was bloemenhandelaar de heer P Dries. Tijdens het driedelige interview in 2014 was hij toch al 95 jaar.
Deze mensen brachten allen tesamen een gevoel van nostalgie teweeg aangekleed met prive-familie verhalen en –problemen. Prachtige verhalen, waarvan ik met volle teugen heb mogen genieten, maar waarvan er vele thuishoren in een familiekroniek..
aanleiding 4aanleiding 5aanleiding 6aanleiding 7
aanleiding 8

Naast al deze persoonlijke ontboezemingen en de diverse archieven is de ontwikkeling van het internet een welkome hulp geweest bij het vastleggen, opslaan en uitzoeken van heel veel gegevens. Deze varieerden van persoonlijke stambomen, info van de landelijke Kamer van Koophandel, info over “oude” beroepen , aanbiedingen op Marktplaats en reclame-ontwikkeling. Daarnaast veel email-verkeer met eigenaren en nazaten.
Het bleek al bij al ondoenlijk om het verhaal 100 % gesloten te krijgen, maar desondanks hoop ik dat u kunt genieten van hetgeen ik in deze uitgave aan u mag presenteren.

Een belangrijke noot: in alle verhalen worden twee afkortingen gebruikt, die vanwege de omslachtige omschrijving zijn teruggebracht tot de volgende afkortingen: : WO1 en WOII. Het zal duidelijk zijn dat hier wordt bedoelt de 1e Wereldoorlog ( WO1) van 1914 t/m 1918 en de 2e Wereldoorlog (WOII) van 1940 - 1945.

Reageer op dit verhaal

Zuivelstraat 31 voor de verbouwing van 1932 Bergen op Zoom

JSW CRM