Vreemde zaken in advertenties: van kretje tot klepperpaard Populair
Hans Jordans
In Verhalen uit Bergen op Zoom
144
Tijdens mijn inventarisatie van winkels in Bergen op Zoom tussen 1900 en 2000 kom ik nogal wat vreemde en vermakelijke benamingen in advertenties en opmerkingen tegen. In het begin van de 20e eeuw werden er nog heel andere termen gebruikt voor winkels, personen en zaken en een aantal daarvan wil ik graag met u delen.
Vettewarijen: winkels die oliën, vetten en kaarsen en dergelijke verkochten. Dit soort winkels bestond veelal uit een combinatie met kruidenierswaren.
Kramerijen: de verkoop van allerlei klein huishoudelijke materialen, voornamelijk uit metaal. Dat varieerde van een haarspeld tot schroefje en dergelijken.
Pelterijen: winkels die handelden en materiaal verwerkten in bont.
Schalotten: Dit is nog een echt middeleeuws woord. Deze producten waren houten zolen met een leren kap erover heen. De oude, middeleeuwse slipper dus.
Bergse Courant 23 maart 1900 (Luitenant van Wagtenburg ontwierp een vouwbare fiets voor de Landmacht.
Meer info: Burgers, de eerste Nederlandse rijwielfabriek)
Toevouwbaar rijwiel: de naam spreekt op zich wel voor zichzelf, maar het is uiteindelijk een vouwfiets geworden.
Encadrementen: dit woord komt uit het Frans en verwijst naar de winkels, die prenten en schilderijen inlijstten.
Calorifères: de ouderwetse kolom-kolenkachel. Deze kachel was een grote ronde gietijzeren-cylinder op pootjes, waarin de brandstof werd verbrand. Dat kon hout of turf zijn. Was de brandstof op, dan koelde hij al erg snel af, maar tijdens het branden werd de kolom gloeiend heet... vandaar dat er bij veel modellen een hekje omheen was gebouwd om je te beveiligen tegen verbranding.
Windhaarbedden: bedden waarmee geadverteerd werd dat zij niet stoften en slonken.
Boxmeers weekblad, 1908-09-19; 3
Wat dacht u van: gevraagd…een zindelijk dienstmeisje?
Eigendom van
openluchtmuseum
It Damshûs (Nij Beets)
Ook deze benaming is door de huidige tijd achterhaald. Nu spreekt men van “Interieur – Verzorgster”.
Fluitmelkkokers: alhoewel dit apparaatje nog steeds bestaat wordt er niet meer op deze naam geadverteerd. Het is dus een gewoon een fluitdop op een ketel of kan, die waarschuwt dat de melk of het water kookt. De fluitketel dus.
Sajet: werd gebruikt als (brei) garens en dergelijken. Deze vlijtige huisvrouw was een eigen merk van
Albada Jelgersma in de Kremerstraat te Bergen op Zoom.
Diaphanies: wij zouden zeggen calceerpapier, maar dat dekt niet helemaal de lading. Het was glasachtig, transparant papier waarop patronen konden worden overgetrokken. Er kon ook op geschilderd
en getekend worden en werd dan als vensterversiering gebruikt.
Klepperpaard: de naam zegt het in principe al een paard dat werd gebruikt aan de zondagse koets, die op die dagen door de straat klepperden, Dit waren geen Vlaamsche trekpaarden, maar meer de fijn besnaarde uitvoering ervan.
Kretje: een typisch Bergs woord… is een handkar op wielen. Dit soort karren werden door de hoveniers, melkmeisjes en leurders veelvuldig gebruikt bij het uitventen van hun waren.
Bovenmeid: een dienstmeisje voor het huishouden boven de winkel. Voor personeel werden toch wel verschillende termen gebruikt, zoals: loopjongen of loopknecht, dagmeisje, fietsjongen, werkmeid of dienstmeid. De activiteit kunt u zelf wel invullen.
JSW CRM
